Farma-magazine.nl

“Urineverlies en verzakkingen bij vrouwen zijn niet alleen ouderdomskwalen, zoals weleens wordt gedacht. De grootste risicofactor voor het ontstaan van bijvoorbeeld stressincontinentie is de eerste vaginale bevalling. Incontinentie komt dus ook voor bij vrouwen in de dertig”, zegt hoogleraar urogynaecologie prof dr. Jan-Paul Roovers. Veel vrouwen zijn terughoudend om met hun klachten rond verzakkingen of urine-incontinentie naar hun huisarts te gaan. Zonde, want klachten rond urine-incontinentie of verzakkingen zijn goed te verhelpen, zegt prof. dr. Jan-Paul Roovers. Hij werkt in het Amsterdam UMC en is als medisch directeur wetenschap en innovatie verbonden aan Bergman Clinics. “Ik denk dat we de zorg zodanig moeten organiseren dat vrouwen bij een huisarts terechtkunnen, met wie zij hun klachten durven te bespreken.” De NHG-Standaard Incontinentie voor urine bij vrouwen (2015) beschrijf dit probleem ook en beveelt aan bij indirecte signalen van urine-incontinentie na te gaan of de vrouw een hulpvraag heeft. Bijvoorbeeld als een vrouw vraagt incontinentiematerialen voor te schrijven of als de arts er toevallig achter komt dat de vrouw maandverband draagt als opvangmateriaal. Typen incontinentie Urine-incontinentie komt voor bij een kwart tot de helft van alle volwassen vrouwen, de prevalentie neemt toe met leeftijd. Er zijn twee soorten urine-incontinentie: aandrang(urgency)-incontinentie en stressincontinentie. Deze typen incontinentie komen ook als mengvorm voor. Roovers: “Beide typen kunnen voorkomen in zowel de aan- als afwezigheid van een vaginale verzakking.” Bij stressincontinentie is er urineverlies bij inspanning, zoals (chronisch) hoesten, niezen, lachen, bukken, tillen, traplopen, rennen of springen. Bij stressincontinentie schiet het mechanisme dat de urethra afsluit bij intra-abdominale drukverhoging tekort. De voornaamste risicofactoren zijn zwangerschap en bevalling. Overige risicofactoren zijn: postmenopauzale status (urogenitale atrofie), urogenitale prolaps (verzakking) en eerdere operaties in het kleine bekken. Bij urgency-incontinentie kan ineens sterke aandrang optreden om te urineren. Het toilet kan dan niet meer tijdig worden bereikt. Bij urgency-incontinentie treden onwillekeurige detrusorcontracties op door overprikkeling vanuit centrale zenuwstelsel of door verhoogde prikkelgevoeligheid. De oorzaak is vaak onbekend. Soms is er een neurologische aandoening in het spel of is de blaas geïrriteerd geraakt door een cystitis, radiotherapie of cafeïne. Ook eerdere operaties in het kleine bekken zoals voor stressincontinentie kunnen een oorzaak zijn voor urgency-incontinentie. Urgency-incontinentie en gemengde incontinentie komen relatief vaker voor bij oudere vrouwen. Behandeling incontinentie Bij alle typen incontinentie geldt dat de apotheek en de continentieverpleegkundige een belangrijke rol hebben bij het verstrekken van het juiste verbandmateriaal. Huisartsen kunnen leefstijladviezen verstrekken rond bijvoorbeeld gewichtsvermindering bij mensen met obesitas en goede toiletgewoonten. Bij stressincontinentie zijn bekkenbodemspieroefeningen, bij voorkeur door een gespecialiseerde bekkenfysiotherapeut, eerste keus. Medicatie wordt niet aanbevolen. Bij matige en ernstige klachten is operatieve plaatsing van een midurethraalbandje een optie. Dit kan eerste keus zijn als de patiënt niet gemotiveerd is voor bekkenfysiotherapie. Dit bandje wordt via een klein sneetje onder de plasbuis aangebracht. Bij inspanning wordt de plasbuis dichtgedrukt. “Een alternatief voor het midurethraalbandje is de single incision sling. Dit is minder invasief en zorgt dat het herstel na de ingreep vlotter verloopt. Patiënten kunnen na twee weken al aan het werk in plaats van na zes weken.” Bij urgency-incontinentie is de eerste stap blaastraining. Bij onvoldoende effect wordt een urologisch spasmolyticum ingezet zoals tolterodine met vertraagde afgifte of oxybutynine transdermaal. Een andere mogelijkheid is een bèta-3-agonist zoals mirabegron, die het voordeel heeft dat anticholinerge bijwerkingen zoals droge mond en obstipatie vermeden worden. Roovers. “Er is veel ervaring met mirabegron opgedaan. In de tweede lijn wordt het inmiddels vaker voorgeschreven dan anticholinergica.” Medicatie geeft vergeleken met blaastraining vaker verbetering van de incontinentie, maar niet vaker genezing. Twee derde van de vrouwen stopt binnen zes maanden met anticholinergica vanwege te weinig effect of bijwerkingen – hoofdpijn, droge mond, obstipatie. Daarnaast geldt het algemene advies om te proberen...